Iedereen vindt bemiddeling een fantastische oplossing om een conflict op te lossen, en toch slaat dit nog weinig aan. Ik maak een uitzondering voor familierecht waar bemiddeling wel een vaste grond heeft gekregen. Maar voor de oplossing van andere conflicten is de reflex bij de mensen toch nog altijd om naar de rechtbank te stappen en daar oeverloos procedure te voeren.

Waarom lukt bij ons niet wat wel lukt in bijvoorbeeld Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk?  Ik heb het gevoel dat de magistratuur hier een rol in zou kunnen spelen.. willen magistraten vooral vonnissen schrijven en hebben ze niet graag dat het conflict, voorwerp van het geschil, aan hen onttrokken wordt en door iemand anders wordt “opgelost”?

Zonder twijfel is er binnen de magistratuur ook een ‘nouvelle vague’ die vindt dat bemiddeling een parallel en gelijkwaardig model is om geschillen tot een goed einde te brengen.

Een voorbeeld hiervan is de Bemiddelingskamer die recent is geïnstalleerd bij de Ondernemingsrechtbank te Gent. De Bemiddelingskamer krijgt op de inleidingszitting van de Ondernemingsrechtbank zaken doorgestuurd die voor bemiddeling vatbaar zijn. Er wordt aan de partijen gevraagd om persoonlijk naar de zitting te komen en er wordt uitgelegd hoe een bemiddeling werkt en indien de partijen dat zien zitten wordt ook onmiddellijk een bemiddelaar aangesteld.

Deze oplossing is nu mogelijk geworden omdat de wet voorziet dat de rechter met een iets “hardere hand” de partijen richting bemiddeling kan duwen.

Een ander element dat bemiddeling soms kan bemoeilijken, is de houding van de advocaten zelf, die een vraag tot bemiddeling als een zwaktebod zien, of erger nog als tijdverlies die een procedure alleen maar zal verlengen.

Hier kan de opleiding bemiddeling in helpen, advocaten die dergelijke opleiding gevolgd hebben beseffen veel beter dat het zoeken naar een bemiddelde oplossing eerder een sterktebod is en van de cliënt een tevreden persoon maakt wanneer het akkoord tot stand komt.

Nu veel meer advocaten de basisopleiding bemiddeling volgen, ook zonder later zelf bemiddelaar te worden, is bemiddeling als alternatief traject in de toekomst beter bespreekbaar en zal ook het aantal bemiddelingen toenemen.

Een handige manier om bemiddeling bespreekbaar te maken, is de opname van een mediatieclausule in contracten. Meer en meer advocaten hebben de gewoonte om in elke overeenkomst die via hun kantoor passeert een mediatieclausule voor te stellen, en meestal wordt die ook aanvaard. Het zou een reflex moeten zijn van elke advocaat die bij een de redactie van contracten betrokken is om –waar mogelijk- mediatieclausules voor te stellen, ook in huurcontracten en waarom niet in verzekeringscontracten.

We kennen bij ons nog geen echte toetsing van deze clausules. Bepaalde rechtspraak in Nederland en Duitsland verwerpt die mediatieclausules zodra één van de partijen duidelijk meldt dat hij niet in bemiddeling geïnteresseerd is. Afwachten wat de Belgische rechter hierover zal beslissen.

Graag vermeld ik nog een interessante statistiek uit Nederland. Daar is met statistiek onderzoek vastgesteld dat bemiddeling in 64% van de gevallen wordt ingeleid op initiatief van de rechter, en slechts in 11% van de gevallen op initiatief van de partijen zelf. Dit toont nog eens hoe belangrijk het is dat de magistratuur bemiddeling begrijpt en ondersteunt en als een volwaardig alternatief voorstelt.

Uit dezelfde statistiek: leren we dat 40% van de bemiddelingen betrekking hebben op familierecht, en slechts 23% gaat over contractenrecht, huur, bedrijfsconflicten, enz.

En dan nog een interessant cijfer: 57% van de bemiddelingen resulteert in een volledig akkoord, 48 % in een gedeeltelijk akkoord en 37,5% mislukt. Dit zijn absoluut geen slechte cijfers, die aantonen dat bemiddeling een daadkrachtig en geloofwaardig alternatief is van geschillenoplossing.

In de UK zijn de cijfers nog indrukwekkender.

Volgens een onderzoek uitgevoerd door het Centrum voor Effectieve Geschillenoplossing (CEDR) werden er in het jaar 2018 in totaal 12.000 bedrijfsmediaties uitgevoerd, wat 20% meer is dan in 2016. Er werd bemiddeld over een totale portefeuille van 1,5 miljard pond.

De succesratio is ronduit indrukwekkend. In 64% van de dossiers wordt er een akkoord bereikt, en in 15% van de dossiers komt er kort na de mediatie een akkoord tussen de partijen zelf tot stand.

Ook in Duitsland wordt bemiddeling als een volwaardig alternatief voor procesvoering geaccepteerd, zowel voor bedrijfsconflicten als in familiezaken. Van de zaken die door de rechtbank worden doorgestuurd voor bemiddeling keert 2/3 terug omdat de partijen niet akkoord gaan, 1/3 raakt wel tot bemiddeling, en van die groep bereikt 63,8% na het einde van de bemiddeling een akkoord.

Allemaal hoopvolle cijfers die ons moeten motiveren om bemiddeling in België verder te blijven promoten.

Johan Ghekiere

Advocaat – Erkend Bemiddelaar
december 2019