E-Mediation: onbekend en (onterecht) onbemind

Geleidelijk aan begint het begrip bemiddeling of mediation door te sijpelen in onze dagelijkse rechtspraktijk. Nog voor de klassieke mediation gemeen goed geworden is, dient zich reeds een nieuw fenomeen aan in het bemiddelingslandschap, met name de E-Mediation of de bemiddeling via internet. In Nederland behoort E-Mediation reeds tot de courante praktijk. In België halen nog veel bemiddelaars in ongeloof de wenkbrauwen op wanneer hen gesuggereerd wordt dat ook via het internet zou kunnen bemiddeld worden, en niet face-to-face. Één van de eerste objecties die men te horen krijgt van degenen die menen dat E-Mediation (ook Online Dispute Resolution (ODR) genoemd) geen werkbare methode zou zijn, is dat meer dan 90% van het effect van een boodschap gecreëerd zou worden door lichaamstaal en non-verbale communicatie zoals lichaamshouding, stem, intonatie, mimiek en oogcontact.

Dat kan best zijn, maar op zich lijkt mij dit geen reden om te stellen dat bemiddeling via internet niet mogelijk is. Van de meeste van onze computerprogramma’s gebruiken wij ook maar de 10% of 20% die we nodig hebben en meestal zijn we daar zeer tevreden mee.

Bovendien moeten we toch beseffen dat de non-verbale communicatie die zich bovenop de verbale komt plaatsen, niet altijd zo gunstig is voor het bemiddelingsproces. Heel dikwijls kunnen hier minachting, wrok, agressie, haat en andere negatieve gevoelens uit spreken, die zeker niet aangewezen zijn om een bemiddeling gemakkelijker te maken.

Er zal ook op gewezen worden dat mensen nu eenmaal de neiging hebben om in e-mails dingen harder te poneren dan ze dit zouden doen in een persoonlijk, verbaal contact. Daarbij komt dan dat een geschreven boodschap meestal ook harder overkomt dan een gesproken boodschap. Zonder twijfel is dit juist. Dit is één van de redenen waarom de beoefenaars en voorstanders van Online Dispute Resolution er meteen aan toevoegen dat dit best beoefend wordt in een asynchroon kader. Met andere woorden men laat uiteraard niet de partijen rechtstreeks naar elkaar de e-mails sturen, maar elke partij stuurt zijn of haar e-mails naar de bemiddelaar die als een soort brievenbus maar ook als een filter fungeert. Indien de inhoud van een e-mail beledigend, bedreigend of op een andere wijze negatief zou zijn voor het bemiddelingsproces zal de bemiddelaar aan de partij die deze mail gestuurd heeft vragen om hem te herformuleren. Reeds meer dan 25 jaar geleden raadden Carnevale & Isen het gebruik van asynchrone communicatie aan om conflicten op te lossen. Door het verwijderen van visuele cues, die mogelijks een barrière vormen voor de communicatie tussen de partijen, is er sprake van minder vijandig gedrag en meer geïntegreerde oplossingen (het barrière-effect).

Ook in de klassieke bemiddelingen is men er zich van bewust dat het soms nuttig is dat in een bepaalde fase de partijen niet samenzitten. Dit verklaart onder meer het gebruik van de caucus-technieken waarbij de bemiddelaar afwisselend alleen met één van de partijen gaat praten en de inhoud van de gesprekken vertrouwelijk blijft.

Bedenken we dan wel de vele voordelen van een Online Dispute Resolution:

• Aangezien deze asynchroon verloopt, kan de eeuwige speurtocht in agenda’s naar een datum die voor alle partijen en de bemiddelaar geschikt is achterwege gelaten worden. Iedereen levert zijn of haar bijdrage op het ogenblik waarop dit het best lukt.
• Partijen kunnen reageren vanuit een vertrouwde omgeving en moeten zich niet ongemakkelijk voelen in een onpersoonlijke vergaderzaal.
• Er moet niet meer gezocht worden naar een neutrale plaats van samenkomst.
• Partijen kunnen hun reactie in alle rust opstellen, zij kunnen overleggen met wie ze willen, en moeten zich niet meer gefrustreerd voelen wanneer ze tien minuten na het verlaten van de bemiddelingsvergadering bedenken “ik had dit nog moeten zeggen”.
• Verplaatsingen die elke dag stresserend worden, kunnen worden vermeden.
• De tijdswinst maakt deze vorm van bemiddeling ook vaak kostenefficiënter.

Bovendien is het niet zo dat men de keuze moet maken tussen of face-to-face, of online bemiddelen: beide technieken kunnen binnen één bemiddelingsproces gebruikt worden, bij een zogenaamde hybride bemiddeling. Zo kan bij aanvang van een bemiddeling de bemiddelaar reeds peilen naar feiten maar ook naar belangen en gevoelens bij de partijen, wat toelaat de bemiddeling nog beter voor te bereiden. In betwistingen waar een sterke animositeit bestaat, kan eerst door de asynchrone uitwisseling van informatie, een verbroken communicatie hersteld worden en geleidelijk aan de agressie afgezwakt worden. Eventueel kunnen in een latere fase de partijen dan face-to-face samenkomen.

Mits voorzichtig gehanteerd kan E-Mediation dan ook een belangrijk bijkomend instrument zijn in het zoeken naar oplossingen bij conflicten en het vermijden van procedures.

 

Dirk Van de Gehuchte
Advocaat – erkend bemiddelaar
Vennoot Portelio advocaten